Druk op bedrijven om maatschappelijk doel te dienen neemt toe
Oxford-professor Colin Mayer roept bedrijven op na te denken over hun maatschappelijke doel. Met tevredenheid ziet de Brit dat steeds meer multinationals dat al doen en dat grote beleggers dat ook eisen. „Laat me dit heel simpel zeggen: als bedrijven zichzelf niet veranderen, dan komt de bedrijvigheid in gevaar.”
Veel grote bedrijven doen aan soul searching. Waartoe zijn zij eigenlijk op aarde? Als winststreven niet meer nummer één mag zijn, wat dan wel? Colin Mayer, hoogleraar management studies aan de Saïd Business School, verbonden aan de Universiteit van Oxford, heeft een groot Brits onderzoeksproject onder zijn hoede dat ’Toekomst van het bedrijf’ heet.
Heeft u de indruk dat het thema van uw project landt bij bedrijven?
„Jazeker. Er is het laatste jaar een enorme verandering gaande. Nu is purpose, denken over het doel van je bedrijf, mainstream.”
Het is heel makkelijk voor ceo’s om erover te praten en te zeggen dat ze maatschappelijke waarden nastreven. Maar doen ze het ook?
„Er zijn voorbeelden van bedrijven die het echt doen. Onlangs heeft Microsoft-ceo Satya Nadella heel precies uiteengezet wat volgens hem het doel van zijn bedrijf is. En hoe klimaatproblemen worden aangepakt. Hij wil dit decennium klimaatneutraal worden. Daarbij kijkt hij zelfs naar de hele keten van toeleveranciers. Dat is een heel heldere agenda. Dat is een zeer belangrijke ontwikkeling voor een zeer prominent bedrijf.”
Door doelen precies te formuleren wordt Microsoft ook afrekenbaar?
„Exact. Dat is precies wat Larry Fink (baas van vermogensbeheerder BlackRock, red.) schreef in zijn jaarlijkse brief aan ceo’s. Let wel, we hebben het hier over het een na grootste bedrijf en de allergrootste investeerder ter wereld. Fink zei dat hij bedrijven gaat afrekenen op specifieke duurzaamheidscriteria. Als bedrijven niet transparant zijn of hun doelen niet halen, dan verwacht Fink dat BlackRock zijn investeringen in die bedrijven verkleint en tegen het management zal stemmen.”
Is klimaat het enige issue?
„Nee. Er zijn ook veel sociale problemen waar bedrijven iets mee kunnen doen. Werknemers, klanten en de maatschappij maken zich zorgen over bijvoorbeeld ongelijkheid en sociale inclusie. Het heeft geen zin de klimaatproblemen op te lossen door aan de andere kant sociale en politieke problemen te creëren.”
Moeten de lonen dan omhoog?
„Absoluut. Zo moeten bijvoorbeeld retailbedrijven, die kleding van over de hele wereld verkopen, zeker zijn van de manier waarop die kleding wordt geproduceerd en hoe mensen daar werken. Zijn de omstandigheden goed en krijgen ze een fatsoenlijk loon?”
Hoe verklaart u de snelle verandering in het denken?
„Eén is een groeiend besef bij bedrijven dat het in hun eigen belang is. Als bedrijven komen met winstgevende oplossingen, dan is dat een echte kans voor bedrijven. Neem een energiebedrijf. Als dat winstgevende manieren vindt om energieproblemen in de wereld op te lossen, dan biedt dat geweldige kansen. Twee is het besef hoe riskant het is om dit niet te doen. Als bedrijven niet reageren op maatschappelijke problemen, lopen ze het risico van nieuwe regulering, van politieke interventie.”
Welke rol speelt groeiend wantrouwen van het grote publiek?
„Dat is heel belangrijk. Je moet het belang herkennen van Greta Thunberg en Extinction Rebellion, die het klimaatdebat een enorme impuls geven. Neem een ander voorbeeld: het gebruik van kinderarbeid en moderne slavernij in de toeleveringsketens. Daar zijn grote zorgen over bij mensen. Technologie heeft het heel gemakkelijk gemaakt voor veel mensen om aan dat debat mee te doen. Ook laat technologie ons zien waar spullen vandaan komen.”
Moeten bonussen op de schop?
„Dat is precies het punt dat door Microsoft werd gemaakt. Hoe weerspiegel je deze maatschappelijke doelen in de beloning? Als mensen zien dat bedrijven doen wat ze zeggen, dan kunnen ze serieus genomen worden. Anders is het gewone mooie praat. Je kunt je ook afvragen hoe je mensen motiveert. Een goed voorbeeld is Handelsbanken, de Zweedse bank. Die betaalt haar staf geen bonus tot het pensioen. Pas dan krijgen ze een aandeel in de winst. Dát is nog eens een langetermijnprikkel. Mensen worden niet gemotiveerd met bonussen voor de korte termijn. Wat wel motiveert is het idee dat je iets goeds bijdraagt. Daarom willen ook werknemers weten wat de waarden van het bedrijf zijn.”
Wat als bedrijven mooie praatjes hebben maar er niks verandert?
„Laat me dit heel simpel zeggen: als bedrijven zichzelf niet veranderen, dan komt de bedrijvigheid in gevaar. De toekomst van onze planeet, van onze samenleving, van ons politieke systeem hangt hiervan af. Dit zal niet weggaan. En we zullen toenemende druk zien, van overheden, beleggers, publiek, werknemers.”
