Deze koopkrachtcrisis is niet van vandaag of gisteren, maar wortelt in bijna veertig jaar pamperen van de aandeelhouder”, argumenteren Marijnissen en Engelen.
OPINIE Lilian Marijnissen en Ewald Engelen
De Tweede Kamer debatteert deze dinsdag over het thema dat Nederlanders volgens onderzoek van De Telegraaf het meest bezighoudt: koopkracht. Lilian Marijnissen en Ewald Engelen vinden dat de koopkrachtcrisis vraagt om ’een nieuwe balans tussen arbeid en kapitaal’.
Door de scherp gestegen energie- en voedselprijzen dreigt een groeiend aantal Nederlanders financieel in de knel te komen. Volgens het Nibud komt nu al 38 procent van de huishoudens moeilijk tot zeer moeilijk rond. We hebben het dan over ruim 2,5 miljoen gezinnen.
Terwijl de winsten van het beursgenoteerde bedrijfsleven hoger zijn dan ooit, de uitkeringen aan aandeelhouders eveneens, de kloof tussen wat de top mee naar huis mag nemen en wat de werknemers op de werkvloer krijgt nog nooit zo diep is geweest en grote bedrijven bijna nog maar de helft aan winstbelasting betalen ten opzichte van 1980, zo leert recent onderzoek van het Amsterdamse onderzoeksbureau SOMO.
Ondertussen wordt door sommigen het stagflatie-spook van de jaren zeventig weer opgeroepen. Net als toen zou ook nu de inflatie worden aangewakkerd door te hoge looneisen, leidend tot nog hogere prijzen en nog weer hogere looneisen: de fameuze loon-prijsspiraal van die jaren.
Maar in plaats van flink hogere lonen, zien we vooral fors hogere prijzen. De winstuitkeringen aan aandeelhouders blijven onverminderd hoog waardoor een hoge inflatie wordt aangewakkerd, terwijl steeds meer mensen hun rekeningen niet kunnen betalen. Vrijdag maakte het kabinet bekend dit jaar ook niets meer te gaan doen aan de koopkrachtcrisis. Zo gaan daarmee willens en wetens miljoenen hardwerkende Nederlanders onder de bus.
Er is een andere weg uit deze koopkrachtcrisis. Demp de prijsstijgingen voor energie, levensmiddelen, vervoer en huur. Verhoog de lonen, AOW en uitkeringen. En haal het geld daar waar het zich bevindt: bij het beursgenoteerde bedrijfsleven. De twee coronajaren zijn een bonanza geweest voor het grootbedrijf. Het wordt tijd deze woekerwinsten weg te belasten en te verdelen onder de huishoudens die het meest onder de koopkrachtcrisis lijden. We deden het samen, toch!
Maar er is meer. Deze koopkrachtcrisis is niet van vandaag of gisteren, maar wortelt in bijna veertig jaar pamperen van de aandeelhouder. De machtsbalans tussen arbeid en kapitaal is volkomen uit evenwicht geraakt. Je kunt het aflezen aan de ontwikkeling van dat deel van de waarde die bedrijven produceren dat wordt uitgekeerd als loon. Dat is teruggevallen van negentig cent per euro naar iets meer dan zeventig cent per euro. Dat komt neer op ruim €60.000 voor iedere werknemer aan misgelopen loon.
Het is tijd voor een fundamenteel andere economie, met een nieuwe balans tussen arbeid en kapitaal. Dat begint wat ons betreft met het terugdraaien van de doorgeschoten flexibilisering van de arbeidsmarkt. En eindigt met nieuwe gedragsregels voor het bedrijfsleven.
Belastingparadijs
Verbied het publiceren van kwartaalcijfers. Stop de inkoop van eigen aandelen. Laat werknemers meedelen in de winst. Geef de ondernemingsraad zeggenschap over de hoogte van de uitkeringen aan aandeelhouders. En geef haar het laatste woord over de hoogte van de bonussen voor de top. En vooral, ontmantel het Nederlandse belastingparadijs dat grote bedrijven in staat stelt via een kerstboom van bv’tjes hun plichten te ontlopen: wie in Nederland onderneemt, betaalt ook in Nederland belasting.
Lilian Marijnissen is fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer;
Ewald Engelen is hoogleraar Financiële Geografie en publicist
